ORKİDE BAKIM

Bahçe aşkım rağmen iç mekan çiçeklerinde çok başarısızım .Kuruttuğum menekşeler şahidim . Hele orkide zinhar. Ofise gelenleri de eve götürmeyi hiç düşünmedim ta ki geçen gün ikea da şu arkadaşla tanışana dek.

İlk defa Hollandalı Alman botanikçi Karl Ludwig Blume tarafından keşfedilmiş. Phalaena adında bir tür kelebeğe benzediği için Phalaenopsis (Kelebeğe benzeyen (opsis)) adını vermiştir. Bulunduğu günden bu güne kadar dünyanın en popüler orkidesi olmayı başarmıştır. En popüler orkide olmasının sebebi yalnızca çiçeklerinin güzelliği değil aynı zamanda en kolay yetiştirilebilen orkide türü olmasıdır. Doğal yaşam bölgesi Asyanın doğusu, Filipinler ve Srilanka,nın batısın da bulunan tropikal ormanlar. Yaşam koşulları gereği zaman zaman kuraklığa maruz kalmaları, bazen soğukla yada yüksek nemle mücadele etmeleri ev ortamına kolay adapte olmalarının başlıca sebebi olmuştur. Çiçekleri beyaz, alacalı pembe, bitkisi minyatür olan ve binlerce hibriti üretilen Phalaenopsis orkide yılda iki kez çiçeklenebiliyor. Çiçekleri 2 ile 4 ay arasın da solmadan kalabiliyor. Epifitik yani ağaç üzerlerine tutunarak yaşayan ancak ağaçtan hiçbir besin almadan (parazit olmadan) yaşayan türün besinleri yağmur ve ağaç gövdesinde birikmiş besinlerden geliyor.


Doğada ağaçlara tutunarak orman altlarında gölgede yaşar. Dolayısıyla doğrudan gelen güneş ışınlarını sevmez. Işık isteği olarak afrika menekşesiyle benzerlik göstereren Phalaenopsis için evin doğu penceresi en uygun yerdir. Güney pencereye koyulmaları durumunda doğrudan güneş ışınlarını almayacak bir konuma yerleştirilmelidir. Özellikle öğlen gelen dik güneş ışınları yapraklarını yakacağından ya perdeden süzülen ışık tercih edilmeli veya pencereden 1,5-2 metre geriye çekmek suretiyle uygun ışık miktarına ayarlanmalıdır.


İdeal ortam sıcaklığı gündüzleri 18-29 C derece arası, geceleri 13-18 C derece arası sıcaklıklardır. Bu sıcaklıklarda gelişimleri en üst düzeydedir. Daha düşük yada daha yüksek sıcaklıklar tolere edilebilir ancak çok düşük sıcaklıklarda tomurcuklanmanın duracağı unutulmamalıdır.


Phalaenopsis orkidesi diğer orkideler gibi yüksek nemden hoşlanır. İdeal bağıl nem miktarı %40 - 70 arasında değişiklik gösterir. Nem miktarını artırmak amacıyla gün için de su spreylenebilir ancak çok pratik değildir. İçi çakıl dolu tepsilere su doldurmak suretiyle oluşturulan nemlendirme sistemi pratik ve gayet güzel çalışmakta. Yalnız burada dikkat edilmesi gereken konu saksı tabanının su içerisinde kalmadığından emin olmaktır.


Köklerinde su depolama şansı olmadığından kuraklığa pek tahammülü yoktur. Genellikle saksı ortamının biraz nemli olmasını tercih eder. İki sulama arasında saksı harcı kurumalı ancak tamamen kurumasına izin verilmemelidir. Ortama göre değişmekle beraber genellikle haftada bir veya 10 gün de bir kez sulama yeterli olur. Sulama içi su dolu bir kapta saksı harcı tamamen ıslanana kadar bekletmek suretiyle yapıldığı gibi, akan suyun altına tutarak saksı harcının suyu tamamen emmesi sağlanarak da yapılabilir. Sulama yapılırken dikkat edilmesi gereken şey bitki gövdesinin suyla temas etmemesini sağlamaktır. Eğer temas ettiyse yaprak aralarındaki su peçeteyle emdirilmelidir. Gece sulamaları yüksek nem yoğunluğu nedeniyle mantar üreme riskini artırdığından sabah sulaması tercih edilmeli sulama suyu ılık olmalıdır. Sulama da en çok dikkat edilmesi gereken husus sulama suyunun tuz içeriğidir. Yağmur suyu veya tuz içeriği düşük kaynak suyu kullanarak tuz zararının önlenmelidir.

Phalaenopsis Orkide Çiçeği
Orkidelere gübre vermeden önce bilmeniz gereken şey diğer çiçeklerden farklı olarak orkidelerin çok az gübreyle gübrelenmeleri gereğidir. Altın kural olarak not alabilirsiniz az gübre çok gübreden iyidir. Orkideler büyüme dönemlerinde haftalık gübrelenmelidir. Dengeli kompoze gübreler NPK 20-20-20 veya benzeri bir gübreyle 4 litre suya 1/4 - 1/2 çay kaşığı gübre gelecek şekilde karışım hazırlanmalıdır. Çiçekçilerden orkide besini alarak üzerinde yazan talimatlara uygun gübreleme yapabilirsiniz. Hazır orkide besini alsanız dahi talimatlardan daha seyreltik gübreleme yapmak hata şansınızı azaltacaktır. Kışlık gübreleme ayda bir ve gübre dozu 4 litre suya 1/4 çay kaşığı gübre gelecek şekilde yapılmalıdır.



Phalaenopsis genellikle ilkbaharda veya sonbaharda çiçeklenmektedir. Tek bir çiçek dalında yirmiye yakın çiçek bulunabilir. Phalaenopsisi yeniden çiçeklenmeye teşvik etmek amacıyla ortam sıcaklığı 16 C derecenin altına çekilmeli bu sıcaklıkta 3 hafta kadar bekletilmelidir. Üç haftanın sonunda Phalaenopsis yeniden sürgün vermeye başlayacak ve tomurcuk üretecektir. Çiçeklenme sonunda çiçek sapını kesmek için acele etmeyin çiçek sapı kahverengileşene kadar bekleyip daha sonra budama yapın.



Yaklaşık olarak her iki yılda bir saksı değişimi yapılması uygundur. Eğer bitki çiçekteyse çiçeklenme sonunu beklemek daha uygun olacaktır. Genç orkideler ve büyüme periyodunda olan orkideler için bir büyük boy saksıya geçilebilir. Ancak yetişkin orkideler için daha büyük bir saksıya geçmeye gerek yoktur, aynı saksı kullanılacaksa saksı çamaşır suyuyla fırçalanıp yıkandıktan sonra kullanılmalıdır.



Orkide saksı harcı (orkide toprağı) sıradan bahçe toprakları yada torflardan farklıdır. Hindistan cevizi lifleri, ağaç kabukları, sphagnum yosunu, odun kömürü kırıntıları, perlit, pomza, strafor köpük topları gibi havalanma kapasitesi yüksek, çabuk çürümeyen malzemelerden oluşmalıdır. Kendi saksı harcınızı yapma imkanınız yoksa orkideler için hazır satılan saksı harçlarından temin ederek kullanabilirsiniz.

Orkide saksısı seçimi yaparken son yıllarda popüler olan şeffaf saksıları tercih edebilirsiniz. Bu tip saksılar güneş ışınlarının kısmen geçişine izin verdikleri için orkide köklerinin aynı ormanda olduğu gibi ışık almasını sağlamakta köklerin fotosentez yapmasına yardımcı olmaktadır. Şeffaf saksılar kullanıldığında köklerin durumu izlenebilir, sulama zamanı tespit edilebilir böcek yada hastalık olup olmadığı kontolü yapılabilir. Plastik saksıların bir diğer avantajı toprak saksılar gibi çabuk kurumamalarıdır. Yinede orkideler için hangi saksının daha doğru olduğunu orkidenin kendi söyleyeceğini unutmamak gerekir.